Onderwijs in Spanje: wat u moet weten over scholen

Verhuizen naar een nieuw land brengt een heleboel uitdagingen en veranderingen met zich mee. Een daarvan, als u kinderen hebt, is u een weg banen door het plaatselijke onderwijssysteem. Als u overweegt om naar Spanje te verhuizen of onlangs verhuisd bent, is het essentieel om te begrijpen hoe het Spaanse onderwijssysteem werkt en zo ervoor te zorgen dat uw kinderen het best mogelijke onderwijs krijgen. Deze uitgebreide gids wil u alle fundamentele inzichten en praktische informatie bieden die u nodig hebt met betrekking tot scholen in Spanje.

Kinderen tussen de 6 en 16 jaar moeten verplicht naar school. Het onderwijssysteem in Spanje is een goed gestructureerd traject dat kinderen begeleidt van de vroege kinderjaren tot het hoger onderwijs. Het staat onder toezicht van het Ministerie van Onderwijs en Beroepsopleiding (Ministerio de Educación y Formación Profesional). Het Spaanse onderwijssysteem is echter gedecentraliseerd, wat betekent dat de 17 autonome gemeenschappen (Comunidades Autónomas) in Spanje het onderwijs beheren en verzorgen volgens zowel regionaal als nationaal beleid.

Spanje scoort boven het OESO-gemiddelde (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) voor leesvaardigheid, wiskunde en wetenschappen met een score van 491, vergeleken met het gemiddelde van 486. Spaanse studenten volgen normaal gesproken bijna 18 jaar onderwijs en overtreffen daarmee het OESO-gemiddelde van 17,2 jaar.

De structuur van het Spaanse onderwijssysteem

In Spanje worden scholen ingedeeld in drie hoofdcategorieën:

1. Openbaar gefinancierd (Colegios Públicos): deze worden volledig gefinancierd door de overheid.
2. Particulier gefinancierd (Colegios Privados): onder andere de internationale scholen.
3. Particuliere scholen die subsidies krijgen van de staat (Colegios Concertados): deze worden deels gefinancierd door de overheid.

‘Colegios concertados’ zijn uniek: ze vormen een combinatie van openbaar en particulier onderwijs. Ze worden door de overheid gefinancierd om het onderwijs toegankelijker te maken, maar ze worden particulier beheerd. Daardoor is er meer flexibiliteit in de administratie en het ontwerp van de lesprogramma's in vergelijking met volledig openbare scholen. Veel 'colegios concertados' zijn verbonden aan religieuze organisaties, voornamelijk de katholieke kerk, en integreren vaak religieus onderwijs en religieuze waarden in hun programma's. Niet alle 'colegios concertados' zijn echter religieus; sommige richten zich op specifieke onderwijsfilosofieën of pedagogische benaderingen, zoals Montessori of tweetalig onderwijs. Dankzij deze diversiteit kunnen ouders een school kiezen die beter aansluit bij hun onderwijsvoorkeuren en waarden.

Het Spaanse onderwijssysteem is verdeeld in vier hoofdfasen:

• Kleuterschool (Educación Infantil): niet verplicht, voor kinderen van 0 tot 3 jaar (eerste cyclus) en 3 tot 6 (tweede cyclus)
• Basisonderwijs (primaria): verplicht voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar
• Middelbaar onderwijs (Educación Secundaria Obligatoria of ESO): verplicht voor kinderen tussen de 12 en 16 jaar
• Hoger secundair onderwijs (Bachillerato en Formación Profesional): tussen de 16 en 18 jaar

Kleuteronderwijs (Educación Infantil)

Overzicht: voorschools onderwijs in Spanje begint van 0 tot 6 jaar met kleuteronderwijs (Educación Infantil). Deze fase wordt ingedeeld een twee cycli:

1. De eerste cyclus is bedoeld voor kinderen van tussen de 0 en 3 jaar en wordt verstrekt door kleuterscholen (guarderías)
2. De tweede cyclus is voor kinderen van tussen de 3 en 6 jaar en is vaak beschikbaar op basisscholen (Colegios de educación infantil y primaria).

Belangrijkste punten:

• Aanwezigheid is niet verplicht, maar wordt sterk aanbevolen.
• Focus op de holistische ontwikkeling van het kind, inclusief emotionele, fysieke, sociale en intellectuele groei.
• Veel kleuterscholen zijn openbaar en gratis, maar er zijn ook privéscholen, die duurder kunnen zijn.
• Deze fase dient vaak als goedkope kinderopvang en er kan financiële steun worden geboden, op basis van de gezinsomstandigheden.

Basisonderwijs (Educación Primaria)

Basisonderwijs in Spanje is verplicht voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar. Het bestaat uit zes schooljaren en richt zich op het aanleren van basisvaardigheden op het gebied van lezen, schrijven en rekenen, naast andere vakken zoals sociale wetenschappen, kunst en lichamelijke opvoeding.

Lesprogramma:

• De belangrijkste onderwerpen zijn de Spaanse taal en Spaanse literatuur, wiskunde, natuur- en sociale wetenschappen, lichamelijke opvoeding en een buitenlandse taal.
• Scholen kunnen aanvullende vakken geven op basis van regionale vereisten en specifieke onderwijsprojecten.

Beoordeling:

• Er worden gedurende het gehele schooljaar beoordelingen uitgevoerd.
• Promotie naar het volgende niveau wordt in het algemeen gebaseerd op deze beoordelingen, die ervoor zorgen dat elk kind voldoet aan de vereiste normen.

Schoolkeuzes

• Ouders kunnen de school van hun kind kiezen, maar deze keuze wordt normaal gesproken beperkt tot de dichtstbijzijnde school. Extra plaatsen in volle scholen worden toegewezen op basis van een puntensysteem dat rekening houdt met factoren zoals broers en zussen, de nabijheid van thuis of de werkplek van de ouders, het gezinsinkomen en eventuele handicaps.

Voortgezet onderwijs (Educación Secundaria Obligatoria - ESO)

Na de basisschool gaan kinderen van 12 tot 16 jaar naar verplicht voortgezet onderwijs (Educación Secundaria Obligatoria of ESO). Deze fase is van cruciaal belang voor de academische en persoonlijke ontwikkeling en bereidt studenten voor op vervolgonderwijs of een beroepsopleiding. Dit onderwijsniveau, indien openbaar, wordt gegeven door een 'Instituto de Educación Secundaria', vaak een IES genoemd. Als het een particuliere of semi-particuliere school is ('concertado'), wordt deze een 'Colegio' genoemd.

Belangrijkste kenmerken:

• Het lesprogramma is uitgebreid en omvat Spaanse taal en cultuur, wiskunde, sociale wetenschappen, natuurkundige wetenschappen, een buitenlandse taal, gym en kunst. Met optionele vakken en keuzevakken kunnen leerlingen een deel van hun onderwijs aanpassen aan hun interesses en wensen voor de toekomst.
• Er wordt nadruk gelegd op kritisch denken, probleemoplossing en praktische kennis.

Beoordeling:

• Leerlingen worden continu beoordeeld met regelmatige examens en klasprestaties.
• Aan het eind van de ESO ontvangen leerlingen een voltooiingscertificaat (Graduado en Educación Secundaria Obligatoria). Dit certificaat is nodig voor het hoger onderwijs of om deel te nemen aan de arbeidsmarkt.

Schoolkeuzes

Ouders kunnen de school van hun kind kiezen, maar deze keuze wordt normaal gesproken beperkt tot de dichtstbijzijnde school. Extra plaatsen in volle scholen worden toegewezen op basis van een puntensysteem dat rekening houdt met factoren zoals broers en zussen, de nabijheid van thuis of de werkplek van de ouders, het gezinsinkomen en eventuele handicaps.

Onderwijs na de leerplicht: Bachillerato en beroepstraining

Secundair onderwijs in de Spaanse openbare school-sector gaat door na de ESO met de Spaanse bachelor (Bachillerato) of beroepstraining, afhankelijk van het door de leerling gewenste traject. Als u kiest voor een particuliere school of een internationale school kan dit anders zijn. Dit bespreken we later.

Bachillerato:

• Dit is een programma van twee jaar voor leerlingen tussen de 16 en 18 jaar die aan de universiteit willen studeren.
• Het biedt verschillende studierichtingen, waaronder kunst, wetenschappen, geesteswetenschappen en sociale wetenschappen.
• Beoordeling omvat voortdurende evaluatie en eindexamens, met als hoogtepunt de toelatingsexamens tot de universiteit (Pruebas de Acceso a la Universidad - PAU), ook bekend als Selectividad.

Beroepstraining (Formación Profesional - FP):

• Biedt een alternatief voor leerlingen die liever praktische vaardigheden opdoen en direct willen deelnemen aan de arbeidsmarkt.
• Onderverdeeld in cycli van middelbaar niveau (Ciclos Formativos de Grado Medio) en hoger niveau (Ciclos Formativos de Grado Superior):

Grado Medio: een tweejarig programma voor basistraining.

Grado Superior: een aanvullend geavanceerd programma van twee jaar, toegankelijk voor leerlingen van 18 jaar en ouder

In Spanje biedt Formación Profesional (FP) verschillende vakken in verschillende disciplines. Leerlingen krijgen zo beroepstraining die op maat is gemaakt, zodat ze voldoen aan de vereisten van verschillende branches. De bestudeerde vakken kunnen worden gegroepeerd in verschillende hoofdcategorieën, variërend van administratie en management tot elektronica en gastronomie. Formación Profesional in Spanje omvat in het algemeen een breed scala aan gespecialiseerde trainingprogramma's die gericht zijn op het verbeteren van praktische vaardigheden en theoretische kennis, gerelateerd aan specifieke loopbanen.

Internationale en particuliere scholen

Voor expats in Spanje kunnen internationale en particuliere scholen een haalbaar alternatief zijn voor het openbare onderwijssysteem, vooral voor diegenen onderwijs in hun moedertaal zoeken of willen dat hun kind een ander lesprogramma volgt. Rond de 32% van alle leerlingen gaat naar particuliere of semi-particuliere scholen in Spanje die elk andere kosten kunnen berekenen. Vergeleken met veel andere westerse landen is het onderwijs in Spanje, vooral op particulier niveau, relatief betaalbaar.

Internationale scholen:

Er zijn ongeveer 300 internationale scholen te vinden in Spanje, vooral in Madrid, Barcelona en langs de Costa's. Een aantal voorbeelden zijn het Liceo Francés (Franse systeem), de Escuela Suiza (Zwitsers systeem), de Escuela Aleman (Duits systeem) en natuurlijk vele scholen die het Britse of Amerikaanse systeem volgen.

Deze scholen bieden verschillende lesprogramma's en wereldwijd erkende kwalificaties aan. Internationale scholen kunnen ideaal zijn voor gezinnen die de band met hun cultuur willen behouden en hun kinderen een meer kosmopolitische omgeving willen bieden.

• Ze bieden lesprogramma's van verschillende landen, waaronder Britse, Amerikaanse, Franse en Duitse programma's.
• De lessen worden vaak gegeven in de taal van het aangeboden lesprogramma. Tweetalige opties zijn beschikbaar.
• Er worden vaak IB-programma's (International Baccalaureate) aangeboden, die de toelating tot universiteiten wereldwijd kunnen vergemakkelijken.

Particuliere scholen:

• Deze volgen het nationale lesprogramma van Spanje, maar bieden mogelijk gespecialiseerdere programma's of tweetalig onderwijs.
• De klassen zijn hier vaak kleiner, ze bieden meer buitenschoolse activiteiten en de leerlingen die hierheen gaan, zijn vaak diverser.
• De kosten kunnen aanzienlijk verschillen, dus het is van essentieel belang om opties te onderzoeken en uw budget hieraan aan te passen.
• Er worden ook programma's voor dubbele diploma's aangeboden op sommige particuliere scholen en Colegios Concertados, zodat leerlingen kunnen slagen met zowel een Spaans bachelordiploma als het diploma voor voortgezet onderwijs van de VS.

Taaloverwegingen

Aangezien Spaans de dominante taal is in Spanje, is het van cruciaal belang voor expatgezinnen om na te denken over talen.

Openbare scholen:

• Het onderwijs wordt voornamelijk gegeven in het Spaans en in regionale talen (Catalaans, Baskisch, Galicisch, Valenciaans) in de respectieve autonome gemeenschappen.
• Kinderen die het Spaans niet machtig zijn, hebben misschien extra taalondersteuning nodig, die sommige scholen bieden via speciale programma's.

Tweetalige en internationale opties:

• Vele internationale en particuliere scholen bieden tweetalig onderwijs, wat zorgt voor soepelere overgangen voor kinderen van expats.
• Leerlingen hebben vaak de mogelijkheid om Spaans te leren en tegelijkertijd hun onderwijs te vervolgen in hun moedertaal.

Aanmeldingsprocedures

Het inschrijven van uw kind op een school in Spanje brengt specifieke procedures met zich mee die verschillen per schooltype.

Openbare scholen

Stappen:

1. Onderzoeken en bezoeken: doe onderzoek naar lokale scholen, bezoek deze en verzamel informatie over de onderwijskwaliteit, faciliteiten en buitenschoolse activiteiten.
2. Aanmelden: aanmeldingen voor het volgende schooljaar kunt u doorgaans in de lente indienen. Zorg dat u zich aan de deadlines houdt die door regionale onderwijsautoriteiten zijn vastgesteld.
3. Documentatie: vereiste documenten zijn, onder andere: het bewijs van adres, de geboorteakte van uw kind, paspoortfoto's en schooldossiers van uw land van herkomst.
4. Plaatsing: plaatsing op school kan afhangen van verschillende factoren, zoals de nabijheid van de woonplaats, beschikbare plaatsen en soms van lotingsystemen.

Particuliere en internationale scholen

Stappen:

1. Onderzoeken en contact opnemen: bepaal welke scholen aansluiten op uw voorkeuren en neem rechtstreeks contact met hen op.
2. Aanmelden: particuliere en internationale scholen hebben hun eigen aanmeldingsprocessen en deadlines. Deze zijn vaak flexibeler dan die van openbare scholen.
3. Gesprekken en tests: voor sommige scholen moet een plaatsingstest worden afgelegd of moet u op gesprek komen om de compatibiliteit te beoordelen.
4. Documentatie: verstrek de nodige documenten. Dit zijn vaak dezelfde documenten als de documenten die u nodig hebt voor openbare scholen, maar de exacte vereisten kunnen per instituut verschillen.

Aanvullende ondersteuning voor het onderwijs

Verhuizen naar een nieuw land kan een uitdaging zijn voor kinderen, vooral om zich aan te passen aan een nieuw onderwijssysteem en een nieuwe taal. Gelukkig zijn er verschillende soorten aanvullende ondersteuning voor het onderwijs beschikbaar in Spanje.

1. Lessen Spaans: vele gemeenschappen bieden lessen Spaans voor kinderen van expats, zodat ze eenvoudiger kunnen integreren in het lokale schoolsysteem.
2. Bijlesdiensten: particuliere bijlessen kunnen kinderen helpen met vakken die ze lastig vinden of hen helpen aanpassen aan het nieuwe lesprogramma.
3. Integratieprogramma's: ondersteuning voor integratie op Spaanse scholen kan taalondersteuning en programma's voor culturele oriëntatie omvatten. Deze zijn voornamelijk beschikbaar in regio's met meerdere officiële talen, zoals Catalaans, Baskisch of Valenciaans.

Thuisonderwijs

Thuisonderwijs in Spanje wordt steeds populairder, vooral vanwege de flexibiliteit en het persoonlijke onderwijs dat het biedt. De wettelijke status blijft echter twijfelachtig. De Spaanse Organische Onderwijswet schrijft tien jaar basisonderwijs voor tussen de leeftijd van 6 en 16 jaar, maar specificeert niet of dit in een formele schoolomgeving moet plaatsvinden. Sommige lokale overheden hebben regels vastgesteld voor thuisonderwijs, maar vele niet. Gezinnen hebben dus geen duidelijkheid over de wettelijke status van thuisscholing.

Mensen die kiezen voor thuisonderwijs moeten een verklaring invullen voor de lokale autoriteiten. Hierin moet het lesprogramma worden uiteengezet dat doorgaans aansluit op de gebruikelijke onderwijsnormen. Ondanks het gebrek aan financiële steun bieden verschillende verenigingen zoals de Vereniging van Vrijescholen (Asociación por la Libre Educación, ALE) en regionale groepen in Catalonië waardevolle hulpbronnen en ondersteuning voor gezinnen die thuis lesgeven.

Hoger onderwijs in Spanje

In Spanje zijn een aantal van de oudste en meest prestigieuze universiteiten ter wereld te vinden, bekend om hun academische uitmuntendheid en rijk cultureel erfgoed. Instituten zoals de Universiteit van Salamanca, opgericht in 1218, en de Complutense-universiteit van Madrid, opgericht in 1293, hebben een lange geschiedenis van wetenschap en intellectuele prestaties. Spaanse universiteiten staan bekend om hun succesvolle programma's voor verschillende gebieden, waaronder cultuurwetenschappen, sociale wetenschappen, engineering en medische wetenschap. In de afgelopen jaren hebben verschillende Spaanse universiteiten aanzienlijke vooruitgang geboekt op wereldwijde ranglijsten van universiteiten. Dit toont hun inzet voor onderzoek, innovatie en internationale samenwerking. Deze universiteiten trekken niet alleen internationale studenten van over de hele wereld aan, maar spelen ook belangrijke rollen in de vooruitgang van het onderwijs en het stimuleren van culturele uitwisseling.

Universiteiten

Types:

1. Openbare universiteiten: deze worden gefinancierd door de overheid en u betaalt hiervoor doorgaans minder collegegeld.
2. Particuliere universiteiten: u betaalt meer collegegeld voor deze universiteiten, maar deze bieden gespecialiseerdere programma's en de groepen zijn meestal kleiner.

Bedrijfskunde, techniek, architectuur, geneeskunde, kunst en menswetenschappen zijn enkele van de populairdere studierichtingen aan Spaanse universiteiten.

Toelatingsgeld

Voor universiteiten in Spanje betaalt u in het algemeen minder toelatingsgeld dan in vele andere Europese landen. Voor studenten uit de Europese Unie liggen de jaarlijkse toelatingskosten voor bacheloropleidingen doorgaans tussen de € 750 en € 2500. Studenten van buiten de EU kunnen hogere kosten verwachten, vaak rond de € 7000 per jaar voor bacheloropleidingen.

Voor masteropleidingen liggen de kosten tussen de € 1000 en € 3500 per jaar voor studenten uit de EU en tussen de € 2700 en € 5100 voor studenten van buiten de EU. Toelatingskosten voor particuliere universiteiten kunnen aanzienlijk hoger zijn. Voor een bacheloropleiding van 1 jaar aan een particuliere instelling in Madrid betaalt u ongeveer € 8150.

Aanmeldingsproces

Voor expats die hoger onderwijs willen volgen in Spanje is het van cruciaal belang om op de hoogte te zijn van het aanmeldingsproces.

Stappen:

1. Onderzoeken: bepaal welke universiteiten en programma's aansluiten op uw academische interesses en loopbaandoelen.
2. Equivalentie: zorg dat de kwalificaties van uw vorige onderwijs worden erkend door de Spaanse onderwijsautoriteiten.
3. Aanmelden: stuur uw aanmelding rechtstreeks naar universiteiten of dien deze in via platforms voor specifieke regio's.
4. Taalvloeiendheid: geef bewijs op van uw vloeiendheid in de Spaanse taal als het programma in het Spaans wordt gegeven; vele universiteiten bieden ook cursussen in het Engels.

Beurzen en financiële steun

Er zijn verschillende opties beschikbaar als het gaat om beurzen en financiële steun voor expatstudenten in Spanje. Spanje biedt verschillende soorten financiële steun en beurzen om alle onderwijsniveaus voor kinderen te ondersteunen. Gezinnen met een laag inkomen of meerdere kinderen kunnen subsidies ontvangen voor de kleuterschool of andere uitgaven met betrekking tot het onderwijs. Expats kunnen ook profiteren van deze soorten financiële steun:

1. Beurzen van de overheid: het Spaanse Ministerie van Onderwijs biedt beurzen aan voor internationale studenten.
2. Beurzen van universiteiten: individuele universiteiten hebben mogelijk hun eigen beursprogramma's op basis van verdiensten of financiële behoeften.
3. Particuliere beurzen: verschillende organisaties en stichtingen bieden specifieke beurzen voor expats en internationale studenten.

Het Spaanse onderwijssysteem is een goed gestructureerd en efficiënt kader dat voorziet in de uiteenlopende behoeften van de studentenpopulatie, van de vroege kinderjaren tot het hoger onderwijs. Spanje blijft een aantrekkelijke bestemming voor zowel lokale als internationale studenten. Het Spaanse onderwijssysteem biedt talloze mogelijkheden om te leren en te groeien, of u nu een beroepsopleiding wilt volgen of academische excellentie wilt nastreven aan een van de befaamde Spaanse universiteiten.

Uw weg vinden in het Spaanse onderwijssysteem als expat lijkt misschien een uitdaging, maar als u de structuur begrijpt en gebruikmaakt van ondersteuning, zal de overgang voor u en uw kinderen soepeler verlopen. Het brede scala aan onderwijsmogelijkheden in Spanje is ontworpen om tegemoet te komen aan uiteenlopende behoeften en voorkeuren. Als u deze ervaring omarmt, bent u al een heel eind op weg naar een succesvolle educatieve ervaring voor uw gezin in Spanje. Als u meer informatie zoekt over het leven in Spanje met kinderen en wilt zorgen voor een soepele overgang, kunt u ons artikel Een gezin stichten in Spanje lezen.